Resistor အေၾကာင္း By ဆရာ သန္းထိုက္ (ေရႊရိပ္)

ယေန႔သင္ေသာ သင္တန္းစာ
-----Resistor သင္တန္းစာ စုစည္းမႈ ၁-+၂+၃ -------
ဒီေန႔မနက္ကတည္းက တင္ထားတာေလးေတြ ျပန္စုေပးလုိက္တယ္ေနာ္
အီလက္ထေရာနစ္နညး္ပညာဆိုတာ ယေန႔ထုတ္ကုန္မ်ားစြာရဲ႕ စတင္ရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
Circuit ဆိုတဲ့ ေပါင္းစည္းမႈအင္အားထုတ္ကုန္တစ္ရပ္အတြက္ ေထာက္ပံ့ေပးရာ ပစၥည္းေတြကို Components လို႔ေခၚပါတယ္။ ထို Components ေတြကိုစုစည္းၿပီး လမ္းေၾကာင္းဖြဲ႕ ဖန္တီးထားရာကို Circuit လုိ႔ေခၚပါတယ္။
ထိုဖန္တီးမႈတြင္ တိုင္းတာရာမွာ Voltage ဆိုေသာ ဗို႔စြမ္းအင္ႏွင့္ Current ဆိုေသာ လွ်ပ္စီးေၾကာင္းတို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ထိုျဖစ္တည္ရာကို ပံ့ပိုးသည္မွာ Load ဆိုေသာ Ampere ေမြးဖြားရာသာျဖစ္ပါတယ္။
Resistor ဆိုတာ လွ်ပ္စီးလမ္းေၾကာငး္မွာ အခုအခံ အတားအဆီး အျဖစ္သံုးၾကပါတယ္
ခုခံႏိုင္မႈ Resistant တန္ဖိုးကို Ohm ျဖင့္ေဖာ္ျပပါတယ္
Ohm - Kilo Ohm, Mega Ohm ဆိုၿပီး အဆင့္လိုက္ သက္မွတ္ထားပါတယ္
၁၀၀၀ Ohm ဆိုရင္ 1KOhm ရိွိပါတယ္။
ထားလုိက္ပါ
အလြယ္တြက္ရိုးေလးေပါ့
ပထမဆံုး ဒီကဗ်ာေလးႏွစ္ပုဒ္အရင္က်က္ထားလုိက္ပါေနာ္
Digit Poem **
နက္ဇီး၊ ညိဳတစ္၊ နီႏွစ္၊ ေမာ္သံုး၊ ၀ါေလး၊ စိမ္းငါး၊ ျပာေျခာက္၊ ရမ္းခြန္၊ ခိုးရွစ္၊ ျဖဴကိုး
Multiplier Poem **
နက္ဆိုဒီတိုင္းယူ ၊ ညိဳဆိုဇီးတိုး၊ နီေတြ႕ရင္ၾကားဒက္ထိုးေကတိုး၊
ေမာ္ဒီေကသံုး၊ ၀ါျမင္က ဇီးအမ္ထား၊ စိမ္းျမင္ ၾကားဒက္မား၊
ျပာသြား၇င္ အမ္ေပါင္းစား၊ ရမ္းျမင္ဇီးအမ္ထား
ဒီစာခ်ဳိးေလးႏွစ္ပုဒ္က်က္သာထားလုိက္ေတာ့
ညမွျပန္ေတြ႕မယ္ေနာ္ တစ္ထိုင္တည္း Resister တြက္ယူပံုေလးရသြားေစရမယ္။
Calculator မလို၊ ကဏာန္းေတြစားေနဖုိ႔မလို
ဒါေလးေတြရၿပီေနာ္
R တစ္လံုးဟာလွ်ပ္စီးေၾကာင္းကို ခုခံမႈအျဖစ္သံုးႏုိင္တဲ့အခါ လက္ေတြ႔အျဖစ္ LED မီးသီးေလးတစ္လံုးကိုေတြးၾကည့္မယ္ LED မီးသီးေလးဟာ 9 V ဘယ္ခံႏိုင္မလဲ
ဒါေၾကာင့္ သူ႔ရဲ႕ + ဒါမွမဟုတ္ - ဘက္မွာ 200 Ohm တစ္လံုးခံသံုးရပါမယ္ေပါ့
ဒါဆို LED လင္းရန္လိုေနတဲ့ ၃ ဗို႔၀န္းက်င္ေလာက္သာ Load ျဖစ္တဲ့ LED ကခံစားရေတာ့ LED မကၽြမ္းေတာ့ၿပီေလ
ဒါဆို 200 Ohm တစ္လံုးကိုေရြးဖုိ႔လိုလာၿပီ
တြက္ရိုးေတြ ေဆာ့၀ဲေတြရွိပါတယ္ ဒါေတြထက္ မိတ္ေဆြကို အေျခခံခုိင္မာေစလိုတဲ့စိတ္န႔ဲ ဒီကဗ်ာေလးေတြ ဖန္တီးေရးဆြဲၿပီးရွင္းျပရတာပါ ေနာင္ဘယ္အခါမဆိုသံုးႏုိင္ေအာင္ေပါ့
R တစ္လံုးဟာ ပံုမွန္ ျမန္မာျပည္သံုး အ၀ယ္လြယ္ကေတာ့ ၄ ေရာင္ပါတဲ့ ဟာေလးေတြေပါ့
ေရႊေငြပါတဲ့ဘက္ကို ညာဘက္ကထား က်န္သံုးေရာင္ကိုဖတ္ရပါမယ္
ဥပမာ -
ညိဳ နက္ညဳိေရႊ ကိုေတြ႕တယ္ထား
ေရႊကိုညာဘက္ထားကိုင္ ဘယ္ကစဖတ္ၾကည့္ ပထမႏွစ္လံုးအတြက္ ကိန္းထည့္ပါ့မယ္
ညိဳ (၁) နက္(၀) ၁၀ ရၿပီေနာ္ တတိယတစ္လံုးကို တန္ဖိုးကဗ်ာေလးဖတ္ၾကည့္
ညိဳဆိုဇီးတိုး ေပါ့ ဒါဆို ၁၀ ေနာက္မွာ သုညတစ္လံုးထပ္တိုးလုိက္ေလ
၁၀၀ အုမ္း ရပါတယ္ဗ်ာ
နီနက္ေမာ္ ဆိုတာေလးထပ္တြက္ၾကည့္
နီ(၂) နက္(၀) ေမာ္အတြက္ တန္ဖုိးကဗ်ာေလးဆို ေမာဒီေကသံုးမဟုတ္လား
ဒါဆို ဒီအတိုင္းကို K သံုးခိုင္းတာေလ 20KOhm ရတယ္ေပါ့
ေနာက္တစ္ခု ျပာခိုးစိမ္း ဆိုတာေလး
ျပာ(၆) ခိုး(၈) မဟုတ္လား ၆၈ ရၿပီေနာ္ စိမ္းအတြက္ တန္ဖိုးကဗ်ာေလးဖတ္ၾကည့္
စိမ္းျမင္ ၾကားဒက္မား မဟုတ္လား ဒါဆို 68 ၾကားထဲ ဒသမထည့္ ေနာက္ဆံုး မားဆိုေတာ့ M ထည့္လုိက္ပါတယ္
6.8MOhm ရသြားပါတယ္ဗ်ာ
အႏွစ္ခ်ဳပ္ကေတာ့ ဒက္ ဆိုတာေတြ႕ရင္ ပန႔ဲ ဒုၾကား ဒသမခံ မားတို႔ အမ္တို႔ ဆို MOhm ကိုဆိုလိုတာ ဇီးဆုိတာ တိုးခုိင္းရင္ သုညတစ္လံုး ပဒုၿပီးရင္ထည့္ ရာျပည့္ေပါ့
အေရာင္ကို တန္ဖိုးရွာ တန္ဖိုးေတြကို အေရာင္ျပန္ရွာႏိုင္ရပါမယ္။ ပညာခန္းမွ်ေ၀တာပါ
မႏွစ္သက္ရင္ေက်ာ္သြား မဖတ္ဖူးပါဘူးသာ သေဘာထားသြား လိုမယ္ထင္တဲ့မိတ္ေဆြေတြအတြက္ အပင္ပန္းခံ စာရိုက္ အခ်ိန္ေပးမွ်ေ၀တာပါ
R ေတြရဲ႕ ခုခံမႈတန္ဖိုးကို Ohm န႔ဲတိုင္းတာေဖာ္ျပပါတယ္၊ R ရဲ႕ ဘယ္ေလာက္ထိ ခုခံမႈစြမ္းရည္ အသံုးခံႏိုင္မႈကိုေတာ့ Watt နဲ႔တုိင္းတာပါတယ္
သတိထားရန္မွာ- လွ်ပ္စီးသည္ အပူစြမ္းအင္သေဘာရွိၿပီး ပိုကၽြံလာေသာ ဗို႔မ်ား၊ မလိုအပ္ေသာ မလိုခ်င္၍ ပိုလို႔စြန္႔ထုတ္လိုေသာ ဗို႔မ်ားကို အပူအျဖစ္ေျပာင္းကာ စြန္႔ထုတ္ပါတယ္
ဒါေၾကာင့္ ဗို႔အားျမင့္လိုင္းေပၚမွာ Watt ျမင့္ေသာ(ဆိုဒ္ႀကီးေသာ) R ေတြကိုသံုးရပါတယ္
အမ်ားအားျဖင့္ကေတာ့ ၁၀ပ္ ၊ ငါးမူး၀ပ္၊ ေတြသံုးၾကပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခ်က္က R ေတြကို ပတ္လမ္းေပၚမွာ တင္တိုင္းတဲ့အခါ အျခား၀န္းက်င္သက္ေရာက္မႈရွိပါတယ္ အမွန္မရႏိုင္ပါ
ခုဏ အခန္း၁ မွာေျပာခဲ့တဲ့ ၉ ဗို႔ဓာတ္ခဲကေန ၃ ဗို႔ LED မီးထြန္းဖို႔ ၂၀၀ အုမ္းတစ္လံုး ထည့္သံုးပါေျပာခဲ့တာေလ မွတ္မိတယ္မလား
ဒါေလးကို ဗို႔တိုင္းၾကည့္လုိက္ပါ
ဒီအတြက္ သိရန္မွာ Load ဆိုေသာ သက္ေရာက္မႈသည္ LED မီးသီး။ Current ကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သူသည္ Resistor ။စြမ္းအင္သက္ေရာက္မႈသည္ ဓာတ္ခဲ ။
ဒါကိုသေဘာေပါက္ရင္ဆက္မယ္
ဘာမီတာျဖစ္ျဖစ္ DC 10 Volt အမွတ္ကိုေရႊ႕ထား မီးသီးထြန္းထားၿပီး LED ေျခႏွစ္ဖက္ကိုတုိင္းၾကည့္ပါ ၂ ဗို႔မွ ၃ ဗို႔အတြင္းျပေပးပါမယ္
R ရဲ႕ ႏွစ္ဖက္ကိုတုိင္းၾကည့္ပါ 3 V နီးပါးျပပါလိမ့္မယ္
မီးသီးကိုျဖဳတ္လိုက္ပါ R ႏွစ္ဖက္ကိုတုိင္းၾကည့္ပါ ေပးသြင္းဗို႔နီးပါးသာ ၉ ဗို႔ေလာက္ျပေနတာကိုေတြ႕ရပါမယ္။
Current သေဘာအရ cycle တစ္ပတ္မျဖစ္ျခင္း၊ Load သက္ေရာက္မႈမရွိျခင္းေၾကာင့္ ဆုိတာ သိေစခ်င္လို႔ပါ။
ဆားကစ္ေတြမွာ R ကို တစ္လမ္းထဲေပၚမွာ ခြဆက္ထားတာန႔ဲ - လိုင္းမွ + ကိုေထာက္ဆက္ထားတာ ဆုိၿပီး ၂ မ်ဳိးေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဆို သေဘာက
တစ္လမ္းထဲမွာ ခြဆက္ရင္ ဗို႔ေလွ်ာ့ေပးခ်င္လို႔ ခုခံမႈယူတာပါ
မတူတဲ့ လမ္း ၂ လမ္း + နဲ႔ - ကို ေထာက္ဆက္လုိက္တာက Waveform သေဘာန႔ဲဆို Signal ျဖစ္ခ်င္လုိ႔ ရိုးရိုးသေဘာဆို Short လိုင္းတစ္ခုျဖစ္ေစခ်င္လုိ႔
သတိထားရန္မွာ + ႏွင့္ - ကို ေထာက္ဆက္ျခင္းသည္ အပူလြန္ကဲမႈျဖစ္ေစၿပီး Shock ျဖစ္ေစႏုိင္တယ္ဆိုတာကိုပါ။
ေနာက္ပိုင္း စိတ္န႔ဲကိုက္ေန၇င္ေတာ့ ဒီ့ထက္အေသးစိတ္ရွင္းေအာင္ေရးေပးပါ့မယ္ေနာ္
ဒီေန႔ရွင္းျပသြားတဲ့ Resistor အေၾကာင္းေလး ျပန္စုေပးလုိက္တာပါ Wall ေပၚတက္မရွာပဲ အပိုင္းလုိက္ေတြဖတ္ၿပီး ဘာေတြလဲဆိုကာ အျပစ္ေတြျမင္ကုန္မွာစိုးလုိ႔ပါဗ်ာ
စာသင္လုိက္၊ နားခ်ိန္ေရးတင္လုိက္န႔ဲမို႔ Wall မွာျပန္ရွာၿပီး ဆက္စပ္ဖက္ေပးပါ
ခုလဲေကာ္ဖီခ်ိန္နားလုိ႔ပါဗ်
သန္းထုိက္(ေရႊရိပ္)